Phòng chống ho gà ở trẻ em không chỉ là nhiệm vụ mà còn là trách nhiệm của mỗi gia đình, khi mà căn bệnh truyền nhiễm này có khả năng lan rộng mạnh mẽ qua đường hô hấp. Việc nắm bắt thông tin về bệnh này sẽ giúp cha mẹ chủ động nhận biết và đưa ra phương án điều trị kịp thời, từ đó giảm thiểu nguy cơ biến chứng và nâng cao cơ hội phòng ngừa bệnh một cách hiệu quả.
Hiểu về ho gà ở trẻ em
Ho gà (Whooping cough – Pertussis) là một loại bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính, chủ yếu do vi khuẩn Bordetella pertussis gây nên. Bệnh này thường xuất hiện mạnh mẽ nhất vào những mùa hè nóng bức.
Đặc điểm của bệnh ho gà được biểu hiện qua các cơn ho khan, dữ dội và kéo dài, đôi khi kèm theo âm thanh “khò khè” đặc trưng khi trẻ cố gắng thở sau mỗi cơn ho. Cái tên “ho gà” được lịch sử ghi nhận từ thế kỷ 17, mô tả chính xác cơn ho kéo dài – “cơn ho trong 100 ngày” và khó chịu mà bệnh này gây ra.
Bệnh ho gà không chỉ làm suy giảm sức khỏe của trẻ nhỏ mà còn ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt hàng ngày của bé. Trẻ em dưới 6 tuổi, đặc biệt là những bé chưa hoàn thành lịch tiêm phòng, thường có nguy cơ cao gặp phải các diễn tiến nặng của bệnh, bao gồm các biến chứng và thậm chí tử vong.
Việc tiêm phòng là biện pháp hiệu quả nhất được khuyến cáo để giảm thiểu rủi ro mắc phải bệnh ho gà. Bằng chứng cho thấy, tỷ lệ mắc bệnh, nhập viện và tử vong do ho gà có thể giảm đáng kể nếu trẻ được tiêm đầy đủ các mũi vacxin.
Mặc dù vậy, miễn dịch với bệnh ho gà không tồn tại vĩnh viễn, đòi hỏi việc tiêm nhắc lại định kỳ trong suốt quãng đời của trẻ, đặc biệt là ở độ tuổi 11 – 12.
⇒ Cha mẹ có thể xem thêm: Bé bị ho khan liên tục: Khi nào cần gặp bác sĩ?
Nguyên nhân gây ra ho gà ở trẻ
Ho gà không chỉ là một bệnh lý nhiễm khuẩn mà còn là một vấn đề sức khỏe cộng đồng do cách thức lây lan nhanh chóng của nó.
Ho gà ở trẻ em có lây không?
Câu trả lời là Có. Nguồn gốc gây bệnh chủ yếu đến từ vi khuẩn Bordetella pertussis, lan truyền qua các giọt bắn dịch tiết khi người bị nhiễm bệnh ho, nói chuyện, hoặc thậm chí qua việc chạm vào các vật dụng có chứa vi khuẩn.
Rủi ro mắc ho gà đặc biệt cao đối với trẻ nhỏ, đặc biệt là những trẻ dưới một tuổi chưa hoàn thành lịch trình tiêm chủng cơ bản. Trẻ em càng nhỏ tuổi, khả năng đối mặt với các triệu chứng nặng nề và biến chứng nguy hiểm của ho gà càng cao, từ đó tăng cả nguy cơ tử vong.
Do đó, việc hiểu rõ về nguyên nhân và đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh là bước đầu tiên và quan trọng trong việc phòng ngừa và kiểm soát ho gà một cách hiệu quả.
Cách nhận biết ho gà ở trẻ
Ho gà, một căn bệnh nhiễm trùng đường hô hấp, biểu hiện qua nhiều triệu chứng khác nhau tùy thuộc vào độ tuổi và tình trạng miễn dịch của trẻ.
Đối với biểu hiện ho gà của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, ho gà có thể không rõ ràng như tiếng ho gà hoặc khụ khụ, thay vào đó, bé có thể gặp phải tình trạng thở hổn hển, thậm chí ngưng thở đột ngột, da có thể chuyển màu tím hoặc xanh, đặc biệt là trong những cơn ho.
Ở nhóm trẻ lớn hơn và thanh thiếu niên đã tiêm phòng, triệu chứng thường nhẹ hơn và không kéo dài. Tuy nhiên, mức độ nghiêm trọng của bệnh có thể thay đổi theo từng giai đoạn phát triển của bệnh:
- Giai đoạn khởi phát: Trong khoảng 1-2 tuần, trẻ có thể chỉ ho nhẹ và sổ mũi, đôi khi sốt nhẹ. Đây là thời điểm cơn ho bắt đầu trở nên tồi tệ hơn.
- Giai đoạn kịch phát: Kéo dài từ 2-8 tuần, đặc trưng bởi cơn ho nghiêm trọng và liên tục, thường xảy ra nặng hơn vào 2-3 tuần đầu và có thể giảm dần sau đó. Trẻ có thể khó thở, da tím tái và nôn mửa sau cơn ho, nhất là vào ban đêm.
- Giai đoạn lui bệnh: Đây là giai đoạn phục hồi, kéo dài từ vài tuần đến vài tháng. Cơn ho có thể tái phát hoặc trở nên nghiêm trọng hơn khi trẻ gặp phải các nhiễm trùng đường hô hấp trên khác.
Sự nhận biết và hiểu rõ về các dấu hiệu của ho gà không chỉ giúp cha mẹ phản ứng kịp thời khi con em mình có các triệu chứng, mà còn góp phần vào việc phòng ngừa và giảm thiểu nguy cơ phát triển thành các biến chứng nguy hiểm.
Những biến chứng nguy hiểm ở trẻ nhỏ bị ho gà
Ho gà không chỉ gây khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày mà còn có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt là ở trẻ em nhỏ. Các biến chứng thường gặp bao gồm:
- Viêm phế quản và viêm phế quản phổi do bội nhiễm, khiến tình trạng bệnh càng trở nên phức tạp và khó điều trị.
- Ho kéo dài và ngừng thở, đây là biến chứng phổ biến và nguy hiểm nhất, có khả năng dẫn đến tử vong, đặc biệt nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời, nhất là với trẻ dưới 1 tuổi.
- Các vấn đề về đường tiêu hóa như lồng ruột, thoát vị bẹn, và sa trực tràng do ho mạnh và liên tục.
- Trong những trường hợp nặng hơn, bệnh có thể dẫn đến vỡ phế nang, tràn khí trung thất hoặc tràn khí màng phổi, cần sự can thiệp y tế khẩn cấp.
- Viêm não, mặc dù không phải là biến chứng phổ biến (chỉ chiếm 0.1%) nhưng lại cực kỳ nguy hiểm và có tỷ lệ để lại di chứng cao, thậm chí dẫn đến tử vong.
Việc nhận biết và phòng ngừa các biến chứng của ho gà là vô cùng quan trọng, đòi hỏi sự chú ý và theo dõi sát sao từ phía cha mẹ cũng như các nhà chăm sóc sức khỏe, nhằm bảo vệ sức khỏe và tính mạng của trẻ.
Phương pháp chẩn đoán và điều trị ho gà cho trẻ nhỏ
Khi trẻ em có dấu hiệu nghi ngờ ho gà, việc đưa trẻ đến cơ sở y tế để thăm khám là bước đầu tiên và quan trọng nhất. Quá trình chẩn đoán ho gà thường bao gồm khám lâm sàng chi tiết và thu thập thông tin về tiền sử bệnh của trẻ.
Các bác sĩ có thể chỉ định thêm một số xét nghiệm ho gà để xác định chính xác nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh, bao gồm:
- Xét nghiệm dịch hầu họng để phát hiện vi khuẩn gây bệnh;
- Xét nghiệm máu nhằm đánh giá tình trạng viêm nhiễm;
- Chụp X-quang ngực giúp kiểm tra các vấn đề về phổi và hô hấp.
Trong việc điều trị ho gà cho trẻ em, thuốc kháng sinh thường được sử dụng để giảm thiểu thời gian nhiễm trùng và ngăn chặn sự lây lan của bệnh. Các loại thuốc phổ biến gồm Azithromycin, Clarithromycin, và Trimethoprim-Sulfamethoxazole. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
Đối với trẻ em có triệu chứng nặng, việc nhập viện để theo dõi và điều trị tích cực là cần thiết, đặc biệt là trong các trường hợp trẻ khó thở, ngưng thở, mất nước, hoặc có nguy cơ mắc các bệnh nghiêm trọng khác. Trong bệnh viện, trẻ có thể được hỗ trợ hút mũi, theo dõi sát sao và cung cấp oxy khi cần.
Khi điều trị tại nhà, cha mẹ cần chú ý tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định của bác sĩ, không tự ý thay đổi liều lượng hoặc ngưng thuốc. Đồng thời, cần tạo môi trường nghỉ ngơi thoáng đãng, sạch sẽ cho trẻ, sử dụng máy tạo độ ẩm để làm dịu đường thở và giảm kích thích.
Đặc biệt, chú ý đến chế độ dinh dưỡng và lượng nước uống của trẻ, chia nhỏ bữa ăn và khuyến khích trẻ uống nước thường xuyên để tránh mất nước và nôn mửa. Nếu trẻ có dấu hiệu nặng hơn như mất nước, khó chịu liên tục, không nên chần chừ mà cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay lập tức để nhận sự can thiệp kịp thời.
Cha mẹ cần lưu ý các biện pháp ngăn ngừa ho gà ở trẻ em
Để bảo vệ trẻ em khỏi nguy cơ mắc bệnh ho gà, việc tiêm phòng vaccine đúng lịch là biện pháp phòng ngừa quan trọng nhất. Các loại vaccine được khuyến nghị bao gồm:
- Vaccine Hexaxim (Pháp) hoặc Infanrix Hexa (Bỉ) 6 trong 1, bao gồm phòng các bệnh bạch hầu, ho gà, chia là 4 mũi. Các mũi tiêm lần lượt ở tháng 2, 3, 4 và mũi cuối ở 16-18 tháng tuổi.
- Vaccine Pentaxim (Pháp) 5 trong 1, cung cấp miễn dịch chống lại bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, Hib. Lịch tiêm tương tự như vaccine Hexaxim.
- Vaccine Tetraxim (Pháp) 4 trong 1, dành cho trẻ từ 2 tháng tuổi đến 13 tuổi, chia là 5 mũi tiêm ở các thời điểm tương ứng như trên và mũi cuối cùng khi trẻ 4-6 tuổi.
- Vaccine Adacel (Canada) hoặc Boostrix (Bỉ), phòng bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván, dành cho trẻ từ 4 tuổi trở lên và người lớn, cần tiêm nhắc lại mỗi 10 năm.
Ngoài việc tiêm vaccine, để tăng cường phòng ngừa:
- Duy trì vệ sinh không gian sống, đảm bảo thông thoáng và sạch sẽ.
- Vệ sinh cá nhân, đặc biệt là rửa tay thường xuyên với xà phòng.
- Khuyến khích trẻ sử dụng khăn che mũi và miệng khi ho hoặc hắt hơi.
- Đảm bảo chế độ dinh dưỡng đầy đủ và cân đối cho trẻ.
- Thăm khám sức khỏe định kỳ và tuân thủ lịch tiêm chủng.
- Hạn chế tiếp xúc gần với người bệnh hoặc khi dịch bệnh ho gà bùng phát.
- Cha mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ và tiêm phòng trước khi mang thai để tăng cường sức đề kháng cho trẻ sơ sinh.
Áp dụng một cách đồng bộ các biện pháp này sẽ giúp bảo vệ trẻ khỏi bệnh ho gà, giảm thiểu nguy cơ lây lan và hỗ trợ cộng đồng xây dựng một môi trường an toàn, khỏe mạnh cho mọi đứa trẻ.
Nếu cha mẹ còn bất kỳ thắc mắc nào về nội dung bài chia sẻ hay cần thêm thông tin về sản phẩm, vui lòng liên hệ theo số hotline 1800 9229 (miễn cước phí) để được các Dược sĩ chuyên môn hỗ trợ tư vấn chi tiết hơn.
Tài liệu tham khảo
Whooping cough, nhs.uk. Truy cập ngày 25/12/2023.
